Czy „Olśnienie” olśniewa? Po siedmiu dekadach, jakie minęły od jej publikacji pewnie nie tak bardzo, jak w chwili debiutu, jednak wrażenie nadal robi. Co doceniam tym bardziej, że jednak z prozą Andersona nie zawsze było mi po drodze. A tu proszę, kawał świetnej lektury, która serio do mnie przemówiła i okazała się warta poznania. No i pokazała mi dlaczego ten gość to taki klasyk i czemu jego literatura jest tak ceniona.

Olśnienie to powieść science fiction, która zadebiutowała w 1954 roku i z biegiem lat stała się jednym z przedstawicieli klasyki gatunku. Książka bada konsekwencje wspomnianego wydarzenia, w którym poziom inteligencji wszystkich organizmów na Ziemi dramatycznie wzrasta. Autor skupia się na grupie kilku postaci, które zostają uwikłane w to bezprecedensowe zjawisko i muszą poradzić sobie ze społecznymi i etycznymi konsekwencjami świata, w którym wszystkie stworzenia nagle stały się znacznie mądrzejsze. Tytuł ten mocno wyróżnia się na tle licznej konkurencji. Tak naprawdę owe dzieło należałoby traktować w kategoriach eksperymentu myślowego z segmentu „co by było gdyby”? Zamysł autora był i ciągle jest ciekawy, potrafi być również na swój sposób angażujący. Treści zawarte w książce w głównej mierze mają wymusić na czytelniku głębszą refleksję nad tym, jak zmieniłaby się nasza planeta, gdyby wszyscy byli geniuszami. Powieść porusza także bardziej filozoficzne pytania dotyczące natury inteligencji i relacji między człowiekiem a światem przyrody. Przewracając kolejne kartki rodzi się pytania o to, co to znaczy być „inteligentnym” i czy właściwe jest stawianie się człowieka ponad innymi gatunkami. Wyrazisty naukowy charakter dzieła sprawia jednak, że nie jest to pozycja dla każdego miłośnika sci-fi. Jeśli ktoś liczy na porywającą fabułę z masą zaskakujących zwrotów akcji, to będzie zawiedziony. Tytuł ma ponadto również pewne zauważalne wady. Po pierwsze mamy tu do czynienia z bardzo przeciętnymi bohaterami. Postacie, których losy śledzimy, są mocno nijakie, niesympatyczne i w ogóle nie zapadają czytelnikowi w pamięć. Po drugie nie każdemu współczesnemu odbiorcy spodobają się zaprezentowane tu aspekty obyczajowe. Książka została napisana w latach 50-tych, kiedy to społeczeństwa funkcjonowały na zupełnie innych nieakceptowalnych dziś zasadach. Po trzecie niektóre z wniosków autora są mocno naciągane (ocena subiektywna). Powiązanie inteligencji z wykonywaną pracą (fizyczna/naukowa) jest moim zdaniem błędne. Ktoś kiedyś napisał mądre słowa, że pośród osób z tytułami naukowymi odsetek debili jest większy niż w reszcie społeczeństwa...