OPIS
Wstęp
Po piętnastu latach przemian rynkowych i demokratycznych w Polsce można zauważyć społeczną akceptację podstawowych zasad nowego ustroju, ale także niezadowolenie ze sposobu, w jaki funkcjonują jego podstawowe instytucje oraz elity.
Ta charakterystyka świadomości społeczeństwa była punktem wyjścia badań prowadzonych w ramach projektu „świadomość ekonomiczna społeczeństwa i wizerunek biznesu". Celem badania było przedstawienie stosunku Polaków do kapitalizmu, jego zasad, instytucji i elit, a także wskazanie źródeł istniejących postaw. Stosunek społeczeństwa do gospodarki rynkowej był analizowany na następujących poziomach: reguł ustroju, czyli akceptacji państwa opiekuńczego versus liberalnego, oceny funkcjonowania nowej gospodarki i jej podstawowej instytucji, czyli firmy prywatnej, oraz grupy przedsiębiorców.
Interesowały nas między innymi opinie o tempie oraz kierunku rozwoju gospodarki, ocena deficytu budżetowego i roli podatków oraz określenie najlepszych sposobów gospodarowania środkami budżetowymi w sytuacji ograniczonych wpływów i dużych potrzeb społecznych. Ocena funkcjonowania gospodarki zależy od postrzegania roli i działań najważniejszej instytucji rynkowej - przedsiębiorstwa prywatnego. W przeprowadzonym badaniu firmy oceniane były zarówno jako czynnik rozwoju kraju, źródło dochodów budżetu państwa i gmin, jak i miejsce pracy. Dużo uwagi poświęciliśmy opiniom i oczekiwaniom dotyczącym społecznej odpowiedzialności biznesu. Interesowało nas, czy społeczeństwo polskie, podobnie jak wiele innych, oczekuje zaangażowania przedsiębiorców w sprawy lokalne, akcje charytatywne bądź ochronę środowiska, a także w jakim stopniu Corpo-rate Social Responsibility jest elementem praktyki firm działających w Polsce. Analiza świadomości ekonomicznej społeczeństwa uwzględniała również wizerunek biznesu, na który składają się opinie nie tylko o przedsiębiorstwach prywatnych, ale też o ich właścicielach. Badaliśmy postrzeganie przedsiębiorcy w roli inwestora, pracodawcy oraz obywatela, a także przyczyny istnienia określonych stereotypów dotyczących przedstawicieli tej grupy społecznej. Istotna część badań odnosiła się do aktywności Polaków jako przedsiębiorców oraz konsumentów, a także ich gotowości do podejmowania działań w obu tych rolach. Podstawą prezentowanych w książce analiz jest badanie ankietowe Instytutu Spraw Publicznych wykonane na ogólnopolskiej, reprezentatywnej 1000-osobowej próbie Polaków w wieku 18-65 lat przez Centrum Badania Opinii Społecznej jesienią 2003 roku. Autorzy poszczególnych artykułów zawartych w niniejszym tomie odwołują się jednak również do wielu innych badań dotyczących świadomości ekonomicznej Polaków.
Realizacja tak rozległego projektu badawczego była możliwa dzięki finansowemu wsparciu Krajowej Izby Gospodarczej, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, PricewaterhouseCoopers i Polskiej Rady Biznesu, którym serdecznie dziękujemy.