OPIS

Dr Bartłomiej Janicki - historyk, nauczyciel, autor książki Polski komiks historyczny (lata 1920-2010) i innych publikacji dotyczących pracy dydaktycznej z wykorzystaniem narracji obrazkowych.

"Próby wykorzystania komiksu w procesie edukacji nie są nowe. Brakowało jednak kompleksowego spojrzenia na tę problematykę, uporządkowania różnych opinii oraz ocen i co ważne wskazania na możliwości zagospodarowania tej tematyki dla potrzeb szkolnej edukacji historycznej. Autor niniejszego opracowania, powołując się na wyniki badań prowadzonych w różnym czasie i w różnych krajach, w sposób przekonujący potwierdza poznawcze i kształcące walory komiksów. Warto, aby te argumenty trafiły do organizatorów procesu kształcenia".

prof. dr hab. Adam Suchoński

*  *  *

Wstęp!

Wieloletnie badania naukowe oraz innowacyjna praktyka dydaktyków historii doprowadziły do zbudowania potężnego arsenału metod i środków dydaktycznych, których powszechne stosowanie przybliża nas do lepszego poznania i zrozumienia minionych dziejów. Do realizacji tego celu od lat wykorzystuje się publikacje książkowe, podręczniki, pamiętniki, teksty źródłowe, filmy fabularne, dokumentalne i dydaktyczne, audycje radiowe, fotografie, karykatury, atlasy, organizuje się wystawy, konferencje i konkursy upowszechniające zainteresowanie przeszłością. Jednak współczesna edukacja historyczna musi sprostać wyzwaniom stale rosnących wymogów szybko zmieniającego się świata. Dziś dostęp do informacji jest sprawą podstawową, a ich przekaz staje się coraz bardziej atrakcyjny. Postęp elektroniczny powiązany z intensywnym rozwojem szeroko pojętych mediów staje się katalizatorem zmian, wymuszając poszukiwanie nowych sposobów nauczania historii. Coraz wyraźniejsza również staje się potrzeba samoedukacji odbywającej się przez całe życie oraz konieczność przebudowania tradycyjnego modelu nauczyciel — uczeń[1].

W ostatnich latach do tzw. tradycyjnych środków i metod nauczania dołączyły nowe, powstałe na skutek rozwoju techniki i alternatywnych sposobów szybkiego przekazywania informacji[2] — historyczne gry komputerowe, multimedialne aplikacje, multimedialne tablice, platformy e-learningowe, grupy rekonstrukcji historycznej oraz komiksy historyczne. Nie wszystkie te dydaktyczne nowinki spotkały się w naszym kraju z należytym zainteresowaniem środowiska naukowców i pedagogów. Co prawda wzmiankuje się o nich w mediach, jednak trudno oprzeć się wrażeniu marginalizacji ich znaczenia we współczesnym procesie edukacyjnym. Spośród tych niedocenianych form popularnego przekazu wiedzy historycznej na szczególne zainteresowanie zasługuje niosący w sobie niebagatelny potencjał dydaktyczny komiks historyczny. Właśnie temu gatunkowi należałoby się przyjrzeć bliżej określając jego rolę i potencjalne możliwości, wynikające z włączenia tego medium do grona narzędzi współczesnej dydaktyki historii. Działanie takie pozwoliłoby na wzbogacenie palety stosowanych w edukacji środków nauczania oraz podniesienie skuteczności dydaktycznych działań.

Dorośli Polacy zwykle reagują uśmiechem słysząc o tym, że komiks (dosyć powszechnie kojarzony z błahą, dziecinną rozrywką) może opowiadać o tematach takich jak patriotyzm czy o najważniejszych wydarzeniach ze skomplikowanej historii naszego kraju. Na pierwszy rzut oka zestawienie słowa „komiks” z terminem „historia” rzeczywiście może wydawać się zabiegiem co najmniej osobliwym. Jednak jeśli odrzucimy wszelkie stereotypy, jakie w naszym kraju zrosły się z narracją obrazkową, okaże się, że forma ta posiada wiele atutów i może stanowić znakomite uzupełnienie tzw. tradycyjnych metod popularyzacji wiedzy o naszej przeszłości.

W ciągu ostatnich dziewięćdziesięciu lat opublikowano pokaźną ilość komiksów opowiadających o dziejach naszego kraju, zarówno tych najdawniejszych, jak i najnowszych. Jeśli spojrzymy na ilość premier z zakresu tego gatunku na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat, będziemy musieli przyznać, że polski komiks historyczny obecnie przeżywa rozkwit. Pojawia się on nie tylko w formie samodzielnych albumów, publikowanych przez uznane wydawnictwa — komiksowe kadry drukują również popularne tygodniki i miesięczniki publicystyczne[3], muzea[4], a także prywatne przedsiębiorstwa handlowe[5]. Komiksy historyczne można znaleźć nawet w kalendarzach ściennych[6]. Obrazkową narrację od pewnego czasu starają się też wykorzystywać autorzy szkolnych podręczników historycznych, włączając ją do obudowy dydaktycznej swoich publikacji.

Wszechobecność i popularność komiksów nie powinna nas dziwić. Trudno bowiem odmówić im walorów edukacyjnych, przekazują bardzo konkretne informacje i czynią to w sposób znacznie szybszy od książek. Obrazkowy przekaz jest zwięzły i dla większości ludzi łatwy do zrozumienia, co czyni go bardzo atrakcyjną formą komunikacji. Wszystko to sprawia, że dydaktycy powinni zainteresować się opowieściami graficznymi oraz przeprowadzić stosowne analizy, umożliwiające postawienie tezy dotyczącej edukacyjnej przydatności komiksów historycznych.

Treść niniejszej publikacji w pierwszym rzędzie skierowana do nauczycieli, którzy są zainteresowani wprowadzaniem do swojej pracy innowacji dydaktycznych związanych z wykorzystaniem komiksu. Intencją autora jest przybliżenie osobom nie obcującym na co dzień ze sztuką komiksu dydaktycznego potencjału kryjącego się w tej formie przekazywania informacji, jak również zwięzłe przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z historią i definicją komiksu. Książka ta została podzielona na trzy części. W pierwszej z nich pobieżnie opisano dokonania pionierów współczesnej sztuki komiksowej. W części drugiej znalazła się analiza wybranych definicji komiksu oraz opis trudności związanych z wypracowaniem precyzyjnej definicji komiksu historycznego. Trzecią i zarazem zasadniczą część publikacji stanowi przywołanie doświadczeń dydaktyków amerykańskich i niemieckich nauczających z wykorzystaniem komiksów, analiza badań wykonanych przez polskich nauczycieli wykorzystujących w swojej praktyce dydaktycznej komiksy historyczne, prezentacja zalet i wad wynikających z włączenia komiksów do grona szkolnych środków dydaktycznych, próba włączenia komiksów historycznych w poczet źródeł poznania przeszłości oraz środków dydaktycznych, jak również propozycje metodyczne skierowane do nauczycieli pragnących wykorzystywać komiksy historyczne podczas realizacji treści zapisanych w szkolnych programach nauczania. Nauczyciele chcący pracować z komiksem poprzez wykorzystanie współczesnych technologii informacyjnych znajdą w tej części stosowne instrukcje umożliwiające tworzenie multimedialnego komiksu z wykorzystaniem komputerów, tabletów lub smartfonów. Aby wspomóc nauczycieli w aneksie niniejszej publikacji zamieszczono przykładowe konspekty zajęć dydaktycznych oraz listę wydanych w Polsce komiksów odwołujących się do historii.

Bartłomiej Janicki

Spis treści:

DODATKOWE INFORMACJE

PRODUKT NALEŻY DO KATEGORII

RECENZJEjak działają recenzje?NAPISZ SWOJĄ RECENZJĘ