OPIS
Tematyka łagrowa znajduje w Kręgu pierwszym swój fabularny kształt w opisie „szaraszki”, specyficznej formy więzienia, które w istocie stanowiło instytut badawczy – tu pracujący nad deszyfracją ludzkiego głosu i techniką podsłuchu – a zatrudnieni w nim więźniowie byli często wybitnymi naukowcami. Istotnym uzupełnieniem tekstu powieści jest wątek osobistych losów Stalina oraz próba nakreślenia jego portretu psychologicznego.
Krąg pierwszy należy obecnie do kanonu najwybitniejszych powieści XX wieku, a jego demaskatorska treść stała się ważnym elementem poznania stalinowskiego systemu terroru i zagłady.
Choć jej tytuł nawiązuje do Boskiej Komedii Dantego, Sołżenicyn opisuje współczesne mu czasy i rzeczywistość "szaraszki" - więzienia-instytutu badawczego. Zatrudnieni w niej więźniowie, wielu to wybitni naukowcy, pracują nad deszyfracją ludzkiego głosu i technikami podsłuchu. To zamknięte środowisko jest obrazem radzieckiego społeczeństwa w miniaturze, a portrety psychologiczne bohaterów - także samego Stalina - zajmujących miejsca na dwóch skrajach represyjnego systemu, składają się na całą gamę ludzkich typów i postaw. Jest to powieść o wyjątkowych walorach, przejmująca i napawająca grozą.
Aleksander Sołżenicyn (1918-2008), aresztowany w 1945 roku i skazany na osiem lat obozu pracy, do roku 1956 przebywał na zesłaniu. W 1970 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. W 1974 roku został ponownie aresztowany, pozbawiony obywatelstwa ZSRR i deportowany do RFN. Do ojczyzny wrócił ze Stanów Zjednoczonych dopiero w roku 1994.